اهداف آمریکا در قفقاز و نقش ترکیه در این چارچوب - وبلاگ کاتالوگ و بروشور

به گزارش وبلاگ کاتالوگ و بروشور، در جنگ بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان پیروز نخست آذربایجان بود؛ اما ترکیه نیز به عنوان یک کشور عضو ناتو برای برقراری موازنه نقش مهمی برعهده گرفت. آمریکا باید توجه ویژه ای به نقش ترکیه در قفقاز و آسیای میانه داشته باشد.

به گزارش گروه بین الملل وبلاگ کاتالوگ و بروشور، بسیاری از رسانه های ترکیه در ماه های اخیر و به دنبال به قدرت رسیدن جو بایدن، روی چند و چون راستا آینده روابط آنکارا - واشنگتن زوم نموده اند. اما بعضی از تحلیل گران ترکیه، علاوه بر موضوع روابط دولت های بایدن و اردوغان، در این مورد تحقیق می نمایند که اساساً اهداف آمریکا در حوزه های پیرامونی از جمله قفقاز و مدیترانه به چه شکلی خواهد بود و اقدامات تیم بایدن، به شکل مستقیم و غیرمستقیم، تا چه اندازه بر منافع ترکیه تاثیر خواهد گذاشت.

علی چنار از کارشناسان و روزنامه نگاران روزنامه ملیت، در تازه ترین تحلیل خود، به موضوع اهداف آمریکا در قفقاز پرداخته است.

علی چنار از تحلیل گران ترکیه، سالهاست در نیویورک زندگی می نماید و از راه دور برای روزنامه ملیت قلم می زند. حوزه تخصصی او، تحلیل روابط آنکارا - واشنگتن و مطالعات امنیتی ناتو است.

او نیز مانند 10 تن از روزنامه نگاران مشهور ترکیه که سالها در آمریکا زندگی نموده اند، از امکان و مجال آن برخوردار است که تحولات سیاسی در نیویورک و واشنگتن را از نزدیک رصد کند و با طیف وسیعی از مقامات سیاسی، سناتورها و نظامیان بازنشسته در اتاق فکرهای مختلف در ارتباط باشد.

از واشنگتن تا شرق دور و قفقاز

جو بایدن رئیس جمهور آمریکا، تقریباً به طور کامل، بر روی سیاست داخلی تمرکز نموده و مسائل داخلی را در دستور کار قرار داده ست. اما در حوزه سیاست خارجی هم، بالاخره شاهد یک اقدام بودیم.

آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه همراه با لوید آستین وزیر با دفاع، به سمت آسیا و حوزه مهم هند - پاسیفیک به راه افتادند و ملاقاتهای آنان با مقامات ژاپن و کره جنوبی از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنان که می دانیم، ملاقات با هیاتی از چینی ها نیز در دستور کار است و حضور مشاور عالی امنیت امنیت ملی جیک سالیوان، در نشست با چین، اهمیت فراوانی دارد.

اگر چه نگرش آمریکا به ژاپن، کره جنوبی و چین، از منظر استراتژیک، بسیار مهم و حیاتی است اما بالاخره نوبت آن رسیده که پس از این ملاقاتها، بفهمیم تیم بایدن، با چه رویکرد و انتظاراتی، سراغ منطقه قفقاز خواهد رفت.

نخستین مواجهه های دولت جو بایدن با تحولات سیاسی مرتبط با قفقاز همان مواضعی بود که در ارمنستان، گرجستان و آذربایجان دیدیم. زمانی که در ارمنستان احتمال می رفت علیه پاشینیان کودتا صورت بگیرد، آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا همه را به اعتدال فرا خواند.

در خصوص جمهوری آذربایجان نیز آن چه توجه همه را جلب کرد، این بود که آمریکا نشان داد به دنبال سناریویی است که رضایت همه طرف ها را تامین کند.

دولت بایدن، نگرش خاصی در خصوص گرجستان نیز به نمایش گذاشت. در نگرش دولت جو بایدن نسبت به تحولات سیاسی مرتبط با گرجستان، آن چه بیش از هر چیز دیگری هویدا شد، این بود که واشنگتن نشان داد می خواهد سناریویی را پیش ببرد که گرجستان هر اندازه که ممکن است از روسیه دورتر و به اروپا و ناتو نزدیک تر گردد و مرزهای این کشور در حفاظت کامل باشد.

من در واشنگتن مهمان یکی از اتاق فکرهای این کشور شدم که سیاست های مرتبط با حوزه خزر را تحلیل می نماید؛ در آنجا بسیاری از کارشناسان و اساتید در حوزه مطالعاتی اوراسیا و اروپا حضور دارند. جورج کنت یکی از افراد با تجربه ای است که در این حوزه مطالعات فراوانی دارد. او در نشست مرکز مطالعات دریای خزر به نکاتی اشاره نمود که چند مورد آن را یادداشت نموده ام .

کنت می گوید: آمریکا به دنبال آن است که در جنوب قفقاز مفاهیم مهمی همچون تحولات دموکراتیک، رفاه، توسعه و امنیت در اوج باشد و در حوزه عظیم خزر نیز یاری های استراتژیک خود را تغییر داده است.

واشنگتن می خواهد سازمان امنیت مشترک اروپا در قره باغ کوهستانی فعالتر باشد و واقعیت این است که تفاوت منافع گسترده روسیه، چین و ایران در این منطقه آمریکا را ناراحت و نگران می نماید.

استیلای حقوق و دموکراسی و همچنین توجه به آزادی های فردی و اجتماعی در این منطقه برای آمریکا مهم است. چیزی که می بینیم این است آمریکا می خواهد چنین پیامی به دنیا مخابره کند: ممکن است من در میدان حضور عینی نداشته باشم و کسی مرا نبیند اما در آن منطقه چشم و گوش دارم و نمی خواهم میدان را برای دیگران خالی کنم. هنوز هم صاحب قدرتی هستم که به من اجازه می دهد آنچه را که ضروری است انجام دهم.

در اغلب اتاق فکرها و مراکز تحقیقات مرتبط با تحولات سیاسی و روابط بین الملل در آمریکا، مسائل مرتبط با حوزه قفقاز و دریای خزر توجه تحلیل گران را به سوی خود جلب نموده است و من اینجا در واشنگتن توانستم با چهار تن از کارشناسان خبره صحبت کنم. در زیر کوشش می کنم به طور خلاصه نظرات آنان را در خصوص این حوزه مهم و حساس بیان کنم .

ژنرال بازنشسته مایکل رِپاس، در این مورد گفت: ترکیه می تواند در آن حوزه به عنوان بازیگر مهمی مورد توجه قرار گیرد که توانایی آن را دارد که صلح را حفظ و موازنه را برقرار کند. آمریکا می تواند در قفقاز همراه با ترکیه و جمهوری آذربایجان در حوزه های مهمی همچون انرژی و مسائل دیگر همراهی و همکاری کند. من معتقدم که واشنگتن از این به بعد باید به مسائل سیاسی مرتبط با قفقاز اهمیت بیشتری بدهد .

همچنین اِفگان نیفتی، مدیر مرکز مطالعات سیاسی خزر نظرات جالبی داشت. او در خصوص سیاست های آمریکا در قفقاز به من گفت: من فکر می کنم که برای آمریکا مهم است از این به بعد بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان جنگ و درگیری جدیدی روی ندهد.

تصور می کنم آمریکا کوشش خواهد نمود که در مقطع بعدی، حضور پررنگ تری داشته باشد و اجازه ندهد که ناامنی و تنش جدیدی به وجود بیاید. البته ذکر این نکته را هم ضروری می دانم که هنوز سیاست های آمریکا در خصوص قفقاز تثبیت نشده است، چرا که با روی کار آمدن دولت جدید، مسئولین و مدیران جدید باید معرفی شوند که در این حوزه از دانش و تجربه بالایی برخوردار باشند.

در جنگ بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان پیروز نخست آذربایجان بود . اما ترکیه نیز به عنوان یک کشور عضو ناتو برای برقراری موازنه نقش مهمی برعهده گرفت و به همین خاطر ضروری است که آمریکا در روینمودهای سیاست خارجی خود، توجه ویژه ای به نقش ترکیه در قفقاز و آسیای میانه داشته باشد و با ترکیه در این حوزه بیش از پیش همکاری کند .

روبرت کِکوتا دیپلمات بازنشسته و سفیر اسبق ایالات متحده آمریکا در جمهوری آذربایجان نیز از افرادی است که با مسائل سیاسی و امنیتی حوزه قفقاز آشنایی کاملی دارد و به من گفت: آنچه هم اکنون در قره باغ کوهستانی در جریان است، چیزی است به نام آتش بس و نه صلح پایدار، لذا آمریکا باید نقش خود را ایفا نماید و برای استقرار صلح پایدار گام اساسی بردارد. من فکر می کنم سازمان همکاری مشترک امنیتی اروپا باید نقش فعالی داشته باشد .

حضور نظامی روسیه در گرجستان، آذربایجان و ارمنستان بسیار نگران نماینده است، اما از طرف دیگر در حوزه انرژی اتفاقات جدیدی روی داده و توافق گازی بین ترکمنستان و جمهوری آذربایجان امیدهای تازه ای برای تامین گاز غرب به وجود آورده است.

جینن میشل لز اساتید دانشگا واشنگتن نیز معتقد است: در تیم جو بایدن افرادی حضور دارند که قفقاز را به خوبی می شناسند و از ابعاد سیاسی، امنیتی و مالی این منطقه استراتژیک به خوبی آگاهند. تصور من این است که تیم جو بایدن به دنبال آن است که منطقه قفقاز آرام باشد و موازنه بین همه طرف ها برقرار گردد. یکی از تفاوت های مهم سیاست های آمریکا و روسیه در این منطقه چنین است؛ روسیه در منطقه قدرت نظامی و نفوذ نظامی دارد اما آمریکا صاحب قدرت نرم است به همین خاطر همگان می دانند که روسیه نخواهد توانست در منطقه چیزی به نام توسعه مالی به وجود بیاورد.

یکی از نکات مهم در خصوص سیاست های آمریکا در خصوص قفقاز و همراهی یا عدم همراهی این کشور با ترکیه ارتباط مستقیمی با نگرش واشنگتن نسبت به مسئله ادعای تاریخی ارامنه دارد. فراموش نکنیم که فرماندار ایالت کالیفرنیا جدیداً حکم آزادی فردی را امضا نموده که در سال 1982 میلادی سرکنسول ترکیه در لس آنجلس را ترور نموده بود.

قرار بود این فرد ارمنی تا ابد در زندان بماند اما ورق برگشت. فرماندار کالیفرنیا، این خبر را نه به وسیله رسانه ها بلکه به وسیله لابی ارامنه به اطلاع عموم رساند. اما چرا فرماندار کالیفرنیا ناچار شد چنین تصمیمی بگیرد. ماجرا اینجاست که قبلاً در مقام فرماندار درخواست آزادی تروریست ارمنی را رد نموده بود اما لابی ارامنه توانست یک میلیون و 900 هزار امضا برای برکنار کردن فرماندار جمع آوری کند و در نتیجه فرماندار در برابر خواست عمومی تسلیم شد.

آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه تیم بایدن اعلام نمود که این تصمیم فرماندار برای آزاد شدن فرد ارمنی، موجب ناراحتی دولت شده است. اگرچه این اظهارات بلینکن از منظر روابط آنکارا ارزشمند است، اما واقعیت این است که این حرف ها نمی تواند مسائل را حل نماید.

منبع: روزنامه ملیت