گفت وگو و تنوع فرهنگ؛ ابزارهای نوین برای توسعه پایدار

به گزارش وبلاگ کاتالوگ و بروشور، سی ویکم اردیبهشت ماه، روز جهانی تنوع فرهنگی؛ سال 2001 میلادی بود که یونسکو بیانیه ای درزمینهٔ تنوع فرهنگی صادر کرد و پس از آن، مجمع عمومی سازمان ملل متحد روز 21 ماه مه برابر با 31 اردیبهشت را به عنوان روز جهانی تنوع فرهنگی برای گفت وگو و توسعه نام گذاری کرد. تا اینکه در سال 2005، کنوانسیون حفظ و ترویج تنوع بیانیه ای فرهنگی باهدف حمایت و ترویج تنوع بیان های فرهنگی و تقویت پیوند میان فرهنگ، توسعه پایدار، گفت وگو و تأکید بر لزوم احترام به حقوق و آزادی های یکسان همه فرهنگ ها در اجلاس عمومی یونسکو به تصویب رسید و راه را برای حمایت جهانی از تنوع فرهنگی و زبانی به عنوان میراث مشترک بشریت هموار کرد.

گفت وگو و تنوع فرهنگ؛ ابزارهای نوین برای توسعه پایدار

فرهنگ چگونه می تواند راستا را برای توسعه متوازن هموار کند؟ اگر در اقتصاد کلاسیک، توسعه به معنای افزایش درآمد، صنعتی شدن، پیشرفت فن آوری، مدرنیزه شدن و به کار می رفت، اما مدت هاست که این مفهوم تغییر کرده است. آمارتیا سن معتقد است علم اقتصاد در بعد اخلاق بسیار فقیر است و بیان می کند که برخلاف دیدگاه رایج که صرفاً شعار ثروت بیشتر لذت بیشتر را برگزیده است، دغدغه اصلی آموزه های اخلاقی، بر روی چگونگی توزیع ثروت متمرکز است.

آمارتیاسن، در تعریف توسعه به مفهوم آزادی و انواع آن توجه می کند، در حقیقت داستان توسعه از نگاه آمارتیاسن با آزادی آغاز می شود. او اعتقاد دارد نقش انواع آزادی در مقابله با فقر مستمر، نیازهای ابتدایی برآورد نشده، بروز قحطی، گرسنگی گسترده، نقض آزادی های سیاسی اولیه و اساسی، بی اعتنایی وسیع، نقش آفرینی زنان، افزایش آسیب به محیط زیست و پایداری زندگی اقتصادی و اجتماعی مهم و برجسته است.

رویکرد توسعه به مثابه آزادی رویکردی جدید در حوزه توسعه است؛ در این رویکرد سیستمی بر نقش فاعلی انسان به عنوان هدف و ابزار توسعه، تأکید می شود. یعنی انسان نقش آفرین است نه منفعل و نقش پذیر؛ نقش آفرینی فردی، مردم و ارزش ها. ایده اصلی آمارتیاسن بر این اساس است که زندگی انسان صرفاً بر اساس درآمد و ثروت نیست، بلکه آزادی در این میان اهمیت دارد و زندگی ما باید بر اساس میزان برخورداری ما از آزادی اندازه گیری شود. آمارتیا کومار سن، ازجمله اقتصاددانانی به حساب می آید که به داشتن نگاه انسانی به علم اقتصاد مشهور شده است. برای او ظرفیت انسانی توسعه بسیار حائز اهمیت است و در بحث توسعه بر قابلیت های ذاتی افراد توجه می کند؛ او حتی اعتقاد دارد به جای تلاش برای تولید بیشتر به بحث قابلیت های انسانی، ظرفیت های فرهنگی، تنوع فرهنگی پرداخته شود. آمارتیا سن آزادی را یکی از اجزاء ذاتی توسعه می داند و می گوید فرایند توسعه اقتصادی با افزایش آزادی ارتباط مستقیم دارد. آنچه آمارتیاسن در مبحث توسعه به آن می پردازد، گسترش آزادی های سیاسی و اجتماعی متعلق به مردم است. آمارتیاسن از دیدگاه انسانی و اخلاقی به مسئله توسعه پایدار می پردازد و اعتقاد دارد توسعه با مسائل و رشد انسانی و فرهنگی سروکار دارد. در جامعه ای که آزادی برقرار باشد فرهنگ خود را به خوبی نشان می دهد و می تواند در جهان مطرح شود.

گویی انسان هم ابزار توسعه است و هم هدف توسعه؛ این بخشی از ایده مرکزی آمارتیا سن است؛ ایده ای که سبب شده نوع نگاه به مسئله توسعه مورد تجدیدنظر قرار گیرد و در این تجدیدنظر توجه به آزادی، تنوع فرهنگی مورد تأکید و تمرکز قرار گیرد. مدت هاست که توسعه اقتصادی با تأکید بر بعد فرهنگی جامعه، موردتوجه است؛ اگر قبلاً اقتصاددان ها باور داشتند که توسعه مفهوم و جنبه اقتصادی داشته و کشورها در جهت دستیابی به توسعه، به تقویت اقتصاد خویش می پرداختند. اما این شرایط با شکست کشورهایی که فقط معیارهای اقتصادی را در برنامه ریزی خود در دستیابی به توسعه گنجانده بودند تغییر یافت و موجب از دست رفتن مفهوم یک بعدی توسعه شد.

به گفته برخی جامعه شناسی برای تفسیر تعدادی از پدیده های انسانی که در رشد اقتصادی و اجتماعی اثرگذاراست، به بررسی عوامل فرهنگی توجه دارند و بر نقش گزاره های فرهنگی در توسعه و یا عقب ماندگی اقتصادی جوامع تأکیددارند. از طرف دیگر ضعف و انسداد گفت وگو بین نهادهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی. اقتصادی مانعی بزرگ در راستا توسعه متوازن یک جامعه است؛.

مفهوم توسعه راستا پرپیچ وخمی را طی کرده و به امروز رسیده است؛ این مفهوم از خطوط رادیکال اقتصادی به مرز دخالت های عوامل فرهنگی و اجتماعی در توسعه رسیده است. حالا توسعه یعنی بالا رفتن ظرفیت های مادی و معنوی نظام ملی و رسیدن به سطوح جدی از پیچیدگی و نظم و نوآوری؛ در این راستا جدید افراد، گروه ها و ملل برای رفع نیازها، نارسایی ها، افزایش ظرفیت ها، ثروت، رفاه، صلح و همزیستی، به رقابت سازنده، مصاحبه نیاز دارند؛ فضای صلح و تفاهم و مصاحبه و آشتی، زمینه ساز توسعه و ترقی است، به همان اندازه جنگ و خشونت و زمینه ساز عقب ماندگی و زوال؛ امروزه بشر بیشتر از همیشه باید با پذیرش تنوع فرهنگی ملل، گفت وگو را آغاز کند؛ گفت وگویی برای رسیدن به توسعه پایدار.

منبع: اتاق بازرگانی ایران

به "گفت وگو و تنوع فرهنگ؛ ابزارهای نوین برای توسعه پایدار" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "گفت وگو و تنوع فرهنگ؛ ابزارهای نوین برای توسعه پایدار"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید